Marmury

Nazwą „Marmury Kieleckie” określa się potocznie firmę założoną w 1874 r. i działającą w Kielcach od 1876 r. do dziś. W ciągu ponad 150 lat działalności kilkunastokrotnie zmieniała ona nazwę (Marmury Kieleckie nazywała się rzeczywiście w latach 1920-1930), status prawny, przeżywała sukcesy i porażki. Zmieniali się właściciele i menedżerowie, pokoleniowa ciągłość załogi nie została jednak nigdy przerwana. Pierwsza nazwa firmy brzmiała Przedsiębiorstwo Kopalń Marmurów Kieleckich. Obecnie (od 2016 r.) przedsiębiorstwo nosi nazwę Świętokrzyskie Kopalnie Surowców Mineralnych sp. z o.o. Od 1876 r. do 1972 r. firma była praktycznie monopolistą w eksploatacji i obróbce świętokrzyskich marmurów.

Najważniejszymi i „najszlachetniejszymi” surowcami wydobywanymi przez „Marmury Kieleckie” były marmury. Nie są one marmurami w sensie petrograficznym, lecz są nimi w znaczeniu technicznym i architektonicznym. W petrografii określa się tym terminem zmetamorfizowane (przeobrażone w rezultacie działania wysokiej temperatury) skały węglanowe, a współcześnie zawęża się nawet definicję petrograficzną do wybranej grupy węglanowych skał metamorficznych. Przyjmując techniczną definicję marmurów, zgodnie zresztą z ugruntowaną tradycją, nie stosujemy w niniejszym tekście używanego niekiedy cudzysłowu w określeniu marmurów świętokrzyskich. Marmury techniczne to skały węglanowe, które wykorzystywane są jako elementy architektoniczne i okładzinowe w budynkach. Skały takie muszą być więc pozyskiwane w blokach o rozmiarach wystarczających do wycięcia elementów architektonicznych czy płyt, muszą też cechować się odpowiednimi parametrami fizyczno-wytrzymałościowymi. Powinny też uzyskiwać gładką, błyszczącą powierzchnię o estetycznym, dekoracyjnym zabarwieniu i/lub strukturze po wypolerowaniu. 

Podstawowym źródłem informacji o złożach, kopalniach i odmianach marmurów były opublikowane oraz archiwalne opracowania omawiające historię „Marmurów Kieleckich”. Ważnymi materiałami okazały się również artykuły w czasopismach naukowych i popularnonaukowych, a także doniesienia prasowe , reklamy i druki ulotne z okresu działania poszczególnych firm oraz użytkowania poszczególnych złóż i odmian marmurów. Trzecim źródłem informacji były dokumentacje złóż kopalin i inne materiały geologiczne zgromadzone w Narodowym Archiwum Geologicznym prowadzonym przez Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy w Warszawie, a także w archiwum Geologa Wojewódzkiego Województwa Świętokrzyskiego w Kielcach. Wiele istotnych szczegółowych informacji dostarczyła także kwerenda w Archiwum Państwowym w Kielcach, w którym znajdują się głównie materiały dokumentujące działalność „Marmurów Kieleckich” w pierwszej połowie XX wieku.


Strona powstała na podstawie książki:
J. Gągol, P. Król, J. Urban, Kartki z dziejów Marmurów Kieleckich, KTN, Kielce, 2017.
oraz artykułu:
J. Gągol, P. Król, J. Urban, Złoża i kopalnie eksploatowane przez „Marmury Kieleckie” [w:] Z dziejów Marmurów Kieleckich (1876–2016), Kielce, KTN, 2020, s. 137-237.

Witryna jest uzupełniana, wzbogacana o nowe informacje i materiały ikonograficzne.